Liblex

Όπως σημειώνεται στο Λεξικό Χαραλαμπίδη, ο οπτικός πολιτισμός είναι ευρύτερη έννοια των εικαστικών τεχνών και προτιμότερη, διότι καλύπτει όλες τις μορφές τέχνης, «υψηλές» ή «ακαδημαϊκές» και «ελάσσονες» και που παραπέμπει σ' έναν διεπιστημονικό τομέα μελέτης αντλώντας από την Ιστορία της Τέχνης, τη φιλοσοφία, την κριτική της λογοτεχνίας, τη γλωσσολογία, τη σημειωτική, την ανθρωπολογία κτλ. Επισημαίνεται ιδιαίτερα η σχέση με την ανθρωπολογία, όπου μάλιστα γίνεται λόγος για το επιστημονικό πεδίο «οπτική ανθρωπολογία». Από το 2002 εκδίδεται το επιστημονικό πεδιοδικό Journal of Visual Culture (εκδ. Sage). Στον οπτικό πολιτισμό περιλαμβάνονται πέραν των εικαστικών τεχνών και η λεγόμενη «δημοφιλής κουλτούρα» (ή «μαζική κουλτούρα» παλαιότερα) που σχετίζεται με την τηλεόραση κτλ.

Η έννοια και ο όρος «οπτικός πολιτισμός» (visual culture) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1972 από τον Michael Baxandall σε έργο του για την αναγεννησιακή ζωγραφική του ιταλικού 15ου αιώνα. Ακολούθησε το 1983 η ιστορικός τέχνης Svetlana Alpers, η οποία το χρησιμοποίησε σε σύγγραμμά της για την ολλανδική ζωγραφική του 17ου αιώνα προκειμένου να αναφερθεί στη ζωγραφική σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο πρακτικών και αντιλήψεων για την όραση, το οπτικό και την αναπαράσταση. (Καλαντζής, 2012).

Η ζωγραφική, η γλυπτική, η χαρακτική, η κεραμική, η τέχνη του κινηματογράφου, η φωτογραφία, η λαϊκή τέχνη, το σχέδιο, η διακόσμηση, η διαφήμιση, το βίντεο ανήκουν στον οπτικό πολιτισμό.

• Καλαντζής, Κ. (2012). Οπτικός Πολιτισμός και Ανθρωπολογία. Στο: Υλικός Πολιτισμός: Η Ανθρωπολογία στη Χώρα των Πραγμάτων, Ε. Γιαλούρη (επιμ.), Αλεξάνδρεια 2012.
• Sturken, M. and Cartwright, L. (2001). Practices of Looking: An Introduction to Visual Culture. Oxford University Press.
• Mirzoeff, N. (2009). An Introduction to Visual Culture. Routledge.
• Χαραλαμπίδης, Α. (2021). Η Τέχνη και οι Λέξεις της: Εικονογραφημένο Λεξικό. University Studio Press.

• εικαστικές τέχνες
• εικόνα <οπτική παράσταση>
• εικόνα <οπτικό έργο>
• εφαρμοσμένες τέχνες
• καλές τέχνες
• οπτική επικοινωνία
• οπτικοποίηση της πληροφορίας
• οπτικός πόρος
• πολιτιστικό αντικείμενο