Διαχείριση πληροφοριών και τεκμηρίων | Θησαυροί | τροποποιητής <σύνθετου όρου>
διαφοροποιητής <σύνθετου όρου>
(αντί) ειδοποιός διαφορά <σύνθετοι όροι>
modifier <of a compound term>
Ορισμός
Σημειώσεις
Αποτελεί συστατικό στοιχείο ενός σύνθετου όρου (μονολεκτικού ή πολυλεκτικού, σύμπλοκου ή συμμείγματος), που συνοδεύει και στενεύει τη σημασία του άλλου συστατικού στοιχείου του όρου, της κεφαλής. Ανάμεσα στα δύο συστατικά στοιχεία του όρου, η κεφαλή είναι το προσδιοριζόμενο στοιχείο και ο τροποποιητής το προσδιοριστικό. Ο τροποποιητής, συνήθως επιθετικός ή εμπρόθετος προσδιορισμός, προσδιορίζει μια υποκλάση σχετική με την έννοια της κεφαλής. Υπάρχουν περιπτώσεις που εκφράζει μια ομοιότητα, ως μεταφορά, με κάτι που δεν σχετίζεται με την έννοια της κεφαλής (π.χ. δενδροδιάγραμμα). Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις που σε κάποιες γλώσσες ο τροποποιητής έχει παραμείνει στον όρο χωρίς όμως την αρχική σημασία του. Για παράδειγμα, ο όρος «αληγείς άνεμοι», ο οποίος αναφέρεται στους ανέμους των τροπικών χωρών, στα αγγλικά αποδίδεται ως "trade winds" και στα ισπανικά "vientos alisios" (απ' όπου με παρετυμολογία ο ελληνικός όρος) , όπου ο διαφοροποιητής 'trade' και 'alisios' αντίστοιχα δεν αναφέρεται σε ανέμους που σχετίζονται με το εμπόριο (προφανώς υπάρχουν ιστορικοί οι λόγοι για τον αρχικό σχηματισμό του όρου). Στη γλωσσολογία, ο τροποποιητής είναι προσδιοριστής που τροποποιεί σημασιολογικά μια ονοματική ή ρηματική φράση, π.χ. 'νόστιμο φαγητό' και 'μαγειρεύει νόστιμα' αντίστοιχα.
Παραδείγματα
Στον όρο «οπλισμένο σκυρόδεμα» το στοιχείο 'οπλισμένο' είναι ο διαφοροποιητής ο οποίος προσδιορίζει μια υποκλάση της έννοιας 'σκυρόδεμα' (τύπο σκυροδέματος).
Στον όρο «τεχνική βιβλιοθήκη» το στοιχείο 'τεχνική' είναι ο διαφοροποιητής ο οποίος προσδιορίζει μια υποκλάση της έννοιας 'βιβλιοθήκη' (είδος βιβλιοθήκης).
Στον όρο «δενδροδιάγραμμα» το στοιχείο 'δένδρο' είναι η μεταφορά με ρόλο διαφοροποιητή που προσδιορίζει έναν τύπο διαγράμματος, αυτού που μοιάζει με δένδρο.
Πηγή ορισμού
Αλλες πηγές
- ANSI/NISO Z39.19-2005 (R2010) Guidelines for the Construction, Format, and Management of Monolingual Controlled Vocabularies. Διαθέσιμο από: https://www.niso.org/publications/ansiniso-z3919-2005-r2010
- Καπιδάκης, Σ., Λαζαρίνης, Φ., & Τοράκη, Κ. (2015). Θέματα βιβλιοθηκονομίας και επιστήμης των πληροφοριών [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. Διαθέσιμο από: https://dx.doi.org/10.57713/kallipos-832
- Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. (2001). Λεξικό όρων. Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα. Ηλεκτρονικός Κόμβος Για Την Υποστήριξη Των Διδασκόντων Την Ελληνική Γλώσσα. http://www.komvos.edu.gr/glwssa/Lexiko/lexiko_n.htm
Θέμα
Κεφάλαιο
Βλέπε επίσης
Εικόνα

Παραδείγματα προσδιορισμού του διαφοροποιητή σε σύνθετους όρους [Πηγή: Καπιδάκης, Λαζαρίνης και Τοράκη, 2015, Πίν. 8.3]